Hoe selenomethionine de seleniumvoorraad in melkvee op peil brengt

Een goede seleniumvoorraad in het dier is vereist om het antioxidantsysteem optimaal te laten functioneren.

De juiste seleniumbron is bepalend in de opbouw van deze seleniumvoorraad. Verschillende proeven met Selisseo, een organisch selenium, tonen een hoger seleniumgehalte in bloedplasma en biest aan, dan bij toevoeging van anorganisch selenium of seleniumgist. Selenium is naast vitamine C en E een welbekend onderdeel van het antioxidantsysteem in het dier. Deze biedt bescherming tegen oxidatieve stress die ontstaat door verschillende factoren, zoals hitte, dracht of een hoge melkproductie. Een goede seleniumvoorraad is vereist om dit systeem optimaal te laten functioneren. En, de juiste seleniumbron is bepalend in de opbouw van deze  seleniumvoorraad. Selenium is onderdeel van twee belangrijke aminozuren, selenomethionine (SeMet) en selenocysteïne (SeCys). SeMet is de natuurlijke vorm waarin selenium wordt opgeslagen in lichaamseiwit, waar het als ‘methionine’ wordt ingebouwd.

Selenocysteïne (SeCys)

SeCys is de actieve vorm die ingebouwd wordt in de selenoproteïnen die een belangrijke rol spelen in het antioxidantsysteem, zoals Glutathione peroxidase (GSH-Px). SeCys opgenomen uit de voeding, wordt niet rechtstreeks ingebouwd in de selenoproteïnen. Voor selenoproteïnen wordt alleen gebruik gemaakt van de SeCys die in het dier (de novo) is gevormd. Dit wordt gevormd uit de selenium opgenomen uit de voeding, of uit de SeMet die is opgeslagen in het weefsel. SeCys die het dier via de voeding opneemt, volgt dezelfde stappen in het seleniummetabolisme als selenium uit anorganische bronnen. Deze worden in de lever eerst omgezet naar H₂Se, waarna het weer de novo tot SeCys wordt gesynthetiseerd. Het verstrekken van SeCys via het rantsoen heeft dus geen voordeel ten opzichte van anorganisch selenium. Dit, omdat SeCys niet opgeslagen kan worden. Deze zal uitgescheiden worden wanneer deze niet direct nodig is voor de vorming van selenoproteïnen.

Selenomethionine (SeMet)

De enige manier om de seleniumvoorraad op peil te brengen, is het verstrekken van SeMet via de voeding. Doordat deze vorm wordt ingebouwd in lichaamsweefsel, wordt een reserve voorraad opgebouwd. Deze kan aangesproken worden wanneer dieren last hebben van oxidatieve stress en acuut meer selenoproteïnen nodig zijn. Verschillende proeven met Selisseo, een organisch selenium bestaande uit 100% hydroxy-selenomethionine (OH-SeMet), tonen een hoger seleniumgehalte in bloedplasma en biest aan, dan bij toevoeging van anorganisch selenium of seleniumgist. Zo wordt zowel de productie en diergezondheid van melkvee ondersteund, maar ook de overdracht van selenium naar het ongeboren en pas geboren kalf.

Onderzoek met verschillende seleniumbronnen

In een onderzoek met vleesvee (431 dagen oud en 485 kg zwaar bij aanvang van de proef), is het effect van natriumseleniet, een seleniumgist (met 69% SeMet) en Selisseo (met 100% SeMet) op de seleniumstatus onderzocht. Gedurende het onderzoek steeg het totale seleniumgehalte in bloed significant bij de groepen met seleniumgist en Selisseo. Aan het einde van de onderzoeksperiode was het totale seleniumgehalte van de Selisseo groep 14% hoger dan bij de seleniumgist groep.

De seleniumstatus van een dier kan behalve door de seleniumconcentratie in bloedplasma te bepalen, ook geëvalueerd worden door te kijken naar de activiteit van GSH-Px in bloed en weefsel. Een studie van Sun et al. (2017) heeft aangetoond dat melkvee met Selisseo in het rantsoen, een hoger seleniumgehalte in plasma en als gevolg een hoger gehalte GSH-Px in serum heeft, dan bij een rantsoen met natriumseleniet. Hierdoor hebben de melkkoeien een betere antioxidantcapaciteit en een betere bescherming tegen stress.

Verhogen van seleniumgehalte rond afkalven

Het verhogen van het seleniumgehalte in bloed rondom afkalven, door toevoeging van Selisseo aan het droogstandsrantsoen, zorgt voor een betere seleniumstatus van de kalveren bij geboorte. De kalveren worden ondersteund door een hogere seleniumvoorziening tijdens de dracht. Zo ook door een hoger seleniumgehalte in biest, wanneer de koe een goede SeMet voorziening heeft tijdens de droogstand (Juniper et al., 2019).

Een goede seleniumstatus is essentieel om de productie en gezondheid van melkvee optimaal te ondersteunen. De juiste seleniumbron in het rantsoen om de status op peil te brengen is hierbij cruciaal.