Feed Ingredients - 14 april 2021

Dat Selenium belangrijk is voor een goede gezondheid van ons vee is veelal bekend, maar hoe zit het nu precies? Wordt Selenium standaard opgeslagen in het lichaam? Of verdwijnt het in de melk of mest? Wordt Selenium doorgegeven tijdens de dracht aan het kalf en via de biest?

Het nut en de noodzaak van Selenium

Selenium werkt als een natuurlijke antioxidant in het lichaam. Dit is te vergelijken met een katalysator in een auto. In een motor wordt diesel of benzine omgezet in warmte en energie. Hierbij komen uitlaatgassen vrij. De katalysator in een auto maakt deze gassen minder schadelijk voor het milieu. Een koe verbruikt zuurstof en voeding als brandstof voor warmte en energie. Bij de benutting van zuurstof in de mitochondriën komen net als bij auto’s schadelijke stoffen vrij, onder andere vrije zuurstof radicalen (ROS = Reactive Oxygen Species). Om te voorkomen dat deze stoffen in te hoge concentraties ophopen worden ze door Selenium minder schadelijk gemaakt en afgevoerd. Hetzelfde geldt voor de hoeveelheid uitlaatgassen die gevormd worden. Wanneer harder gereden wordt met een auto neemt de hoeveelheid uitlaatgassen toe. Zo ook in het lichaam, dit betekent dat koeien die veel melk produceren, drachtig zijn, of hard groeien relatief veel ROS produceren. Daarom is het vooral voor deze dieren belangrijk dat ze constant voldoende Selenium opnemen.

Mineraal vs. organisch Selenium

Het ingrediënt Selenium kan in twee vormen via de voeding worden aangeboden. Het meest eenvoudig is in de minerale vorm. Dit wordt vaak in het voer verwerkt in de vorm van Natriumseleniet. Het is relatief goedkoop en wanneer de voeropname constant is, is dit ook toereikend voor een goede gezondheid. Zodra Natriumseleniet in de koe wordt opgenomen wordt het in de lever gesplitst in natrium en Selenium en vervolgens omgevormd naar seleno-eiwitten. In het lichaam is er constant een kleine vraag naar seleno-eiwitten om ROS onschadelijk te maken. Immers vindt er altijd omzetting van zuurstof plaats. Overtollig Selenium wordt uitgescheiden via de adem of urine. De andere manier om dit ingrediënt aan te bieden is door het in te bouwen in een aminozuur. Het is mogelijk om in zwavelhoudende aminozuren Zwavel te vervangen door Selenium. Dit geldt ook voor Selisseo, dit is een 100% selenomethionine. Dit aminozuur met Selenium volgt qua opname en vertering dezelfde weg als het normale aminozuur Methionine.

Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. Verschillende kettingen aan elkaar gekoppelde aminozuren vormen samen complexe structuren. Dit zijn eiwitten. Een eiwit is daarmee dus relatief groot en kan niet in zijn geheel door de darm opgenomen worden. Het eiwit wordt daarom in de darm eerst gesplitst tot enkelvoudige aminozuren en wordt vervolgens in het lichaam weer opgebouwd tot lichaamseiwitten. Via voeding worden complete eiwitten als ook enkelvoudige aminozuren aangeboden.

Selisseo komt met het voer in de pens terecht waar het door de microben wordt gebruikt als bouwsteen in microbieel eiwit. Dit eiwit wordt vervolgens in de darm opgenomen en eveneens op basis van vraag en aanbod ingezet. Een deel van deze seleno-eiwitten zal daarom gebruikt worden voor het onschadelijk maken van ROS, net zoals bij de minerale vorm zoals hiervoor beschreven. Het verschil is dat het restant van deze selenomethionine niet wordt uitgescheiden maar elders in het lichaam wordt benut net als ‘gewone’ Methionine. Zodra een koe in productie is, zal de selenomethionine worden gebruikt voor vorming van melkeiwitten en in drachtige koeien gaat het voor een groot deel naar het kalf. Op deze manier heeft een kalf op moment van geboorte al veel Selenium opgebouwd in het spierweefsel. Wanneer een koe niet drachtig is, of melk produceert, maar groeit, dan zal ze het overtollige selenomethionine gebruiken voor eigen spierweefsel. Organisch Selenium gaat zo nooit verloren.

Selenium-reserve opbouwen

We kunnen stellen dat het te allen tijde gunstig is organisch selenium te voeren in plaats van mineraal selenium. Met organisch Selenium wordt een Selenium-reserve opgebouwd in het spierweefsel voor ‘noodgevallen’. Wanneer een koe ziek wordt, of bijvoorbeeld last heeft van de warmte in de zomer, zakt de voeropname onderuit terwijl juist meer ROS gevormd wordt. Als ze dan in een negatieve energie balans raakt gaat ze haar eigen spierweefsel gebruiken als brandstof. Op dat moment heeft het een groot voordeel wanneer deze spiervezels deels zijn opgebouwd uit selenomethionine. Bij de afbraak van spieren komen seleno-eiwitten vrij die gebruikt kunnen worden om ROS onschadelijk te maken. Hiermee verbetert de gezondheid van een koe.

Zoals eerder al beschreven worden opgenomen nutriënten getransporteerd naar plaatsen in het lichaam waar de vraag het grootst is. Bij hoog-drachtige koeien zien we dat er vanuit het embryo een grote vraag ontstaat naar nutriënten voor de groei en ontwikkeling.

In een proef uitgevoerd door de University of Reading (UK) is gekeken naar het effect van verschillende Selenium bronnen en doseringen tijdens de droogstand op de kwaliteit en vitaliteit van het kalf.

Bekijk hieronder de proefopzet- en resultaten!

Proefopzet

In voorbereiding op de proef zijn 42 vaarzen vanaf dag 170 van de dracht gedurende 7 weken op een rantsoen gezet zonder toegevoegd Selenium via het krachtvoer. Na deze 7 weken is bloed afgenomen en is het Selenium gehalte in het bloedplasma bepaald. Deze was op een gelijk niveau voor alle koeien.

Vervolgens zijn de vaarzen verdeeld over 3 proefgroepen:

1. Een negatieve controle, vaarzen bleven op een rantsoen zonder toegevoegd Selenium. Hier kwam Selenium alleen uit het ruwvoer. Dit was op droge stof basis 0.029 mg Se/kg.

2. Mineraal Selenium, vaarzen kregen een basis rantsoen met daaraan toegevoegd op droge stof basis 0.3 mg Se/kg in de vorm van Natriumseleniet.

3. Organisch Selenium, vaarzen kregen een basis rantsoen met daaraan toegevoegd op droge stof basis 0.3 mg Se/kg in de vorm van Selisseo.

Metingen

Tijdens de proef zijn bloedmonsters genomen bij de vaarzen op 2 weken vóór, en direct na afkaveren. Daarnaast is het Selenium-gehalte gemeten in de biest en in bloedplasma van kalveren op 24 uur na geboorte.

Resultaten

Vaarzen die organische Selenium verstrekt kregen hadden een significant hoger Selenium gehalte in het bloedplasma op het einde van de dracht (figuur 1), een hoger Selenium gehalte in de biest en hadden de kalveren ook een hoger Selenium gehalte in het bloed op 24 uur na de geboorte (figuur 2).

Figuur 1: Seleniumgehalte in bloedplasma in drachtige vaarzen. (a,b,c = p<0.05)
Figuur 2: Seleniumgehalte in verse biest en bloedplasma bij kalveren op 24 uur na geboorte. (a,b,c = p<0,05)

Conclusie

Het voeren van organisch Selenium tijdens de droogstand heeft een positieve bijdrage aan de Selenium-status van de vaars, de biest en van het pasgeboren kalf. Organisch Selenium in de vorm van Selisseo wordt overgedragen van koe op kalf en draagt bij aan een betere weerstand van zowel vaars als kalf. Verhoogde Selenium niveaus in de biest dragen bij aan een betere overdracht maternale immuniteit en ondersteunt daarmee de vitaliteit van een pasgeboren kalf. Dit vertaalt zich in kalveren die vlotter opstarten en minder snel vatbaar zullen zijn voor infecties gedurende de eerste levensweek.

Selisseo 'de acculader tijdens de droogstand' - Denkavit Feed IngredientsSelisseo draagt bij aan optimale start voor zowel vaars als kalf. Het is een 100% pure seleno-methionine die goed overdraagbaar is van koe op kalf via de placenta en via biest en gaat niet verloren. Een hogere Selenium-status leidt tot een betere antioxidantstatus, een verbeterde vruchtbaarheid, immuniteit, groei en potentiele melkproductie.

Meer informatie

Neem contact op met uw voerleverancier, of rechtstreeks met Denkavit Ingredients.

Meer weten over Selisseo?

Auteur: Merijn Veldkamp. Bronnen: Juniper et al, 2019, Surai et al., 2019, Sordillo et al., 2016, Burk and Hill, 2015.

Richard Kreijkes

Richard Kreijkes

Manager Purchase & Trading
Marcel Lagerwaard

Marcel Lagerwaard

Commercial Manager Feed Ingredients